هموروئيد از جمله بيماريهاي بسيار شايعي است که تقريبا در 70 درصد افراد بالاي سي سال ديده مي شود. هموروئيد حاد در هر سني مشاهده مي شود اما درصد پيدايش آن در ميان جوانان و افراد ميانه سال بيشتر از پيرها و در بين سفيدپوستان و افرادي که متعلق به اقشار مرفه جامعه هستند بيشتر از رنگ پوستان و اقشار ديگر جامعه مي باشد. بسياري از بيماران هموروئيدي داراي منشاء ارثي از طرف خانواده مادري هستند.

هموروئيد، مکانيسم و علل پيدايش آن
به اتساع وريدهاي انتهايي راست روده که با ايجاد گره همراه است هموروئيد گفته ميشود. اين بيماري براي اولين بار توسط بقراط پدر علم پزشکي Hemorrhoids ــ خونريزي ناميده شد، اما با توجه به اينکه خونريزي فقط در 28 تا 48 درصد بيماران مشاهده مي شود اصطلاح هموروئيد تنها در برگيرنده بخشي ازحقيقت مربوط به اين بيماري است.

افزايش فشار و اختلال در خروج خون از گره هاي هموروئيدي موجب احتقان شبکه هموروئيدي و ايجاد بيماري مي شود. مکانيسم اصلي آن را مي توان در دو دسته گروه بندي نمود:
1ــ کاهش ظرفيت انتقالي وريدهاي شبکه هموروئيدي
2ــ افزايش ورود خون شرياني به گره هاي هموروئيدي که هماهنگ با ظرفيت خروجي و طبيعي سياهرگها نيست.
جريان خون وريدي در بافت ها نه تنها در اثر انقباض عضلات صاف ديواره سياهرگها (به شکل غير ارادي) بلکه بيشتر در نتيجه انقباض عضلات مخطط (به گونه ارادي) مي باشد. در افرادي که غير فعال و کم تحرک هستند بازگشت خون وريدي به قلب به سختي جريان داشته، عضلات صاف ديواره سياهرگها متحمل فشار و بار فيزيکي بيشتري مي گردند. اين روند در نهايت منجر به نارسايي عمل سياهرگ ها، کند شدن جريان خون در بافتهاي هموروئيدي راست روده و ايجاد لخته مي گردد. لخته هاي ايجاده شده نيز ظرفيت انتقالي وريدها را کم تر مي کنند. گره هاي هموروئيدي در نتيجه اختلال در خروج خون بزرگ شده، موجب ايجاد برجستگي هايي در لايه مخاطي راست روده مي گردند. اين گره ها بسته به محل ايجادشان به گره هاي خارجي، داخلي و يا مختلط تقسيم مي گردند. هموروئيدهاي داخلي در بالاي خط دندانه دارdentate line راست روده قرار گرفته، فاقد اعصاب حسي هستند ولي هموروئيدهاي خارجي در پايين خط نامبرده قرار گرفته، توسط اعصاب تحتاني راست روده عصب رساني مي شوند.

انتشار لخته از گره ها به سياهرگ هاي مخاط راست روده موجب تشکيل کانون هاي نکروزي (بافت مرده) و جدا شدن مخاط مي گردد. در پي نازک شدن ديواره، گره هاي هموروئيدي به راحتي دچار پارگي و خونريزي مي گردند. در اوايل، خونريزي معمولا با زور زدن در هنگام دفع مدفوع روي مي دهد اما با رشد بيماري، هر گونه حرکت مانند نشست و برخاست کردن نيز مي تواند منجر به خونريزي گردد. غالبا بيماران در اثر خونريزي مزمن مکرر دچار کم خوني مي شوند.
عدم تعادل رواني ــ عصبي و فشارهاي روحي از جمله عواملي هستند که در اثر تحريک سيستم اعصاب سمپاتيک موجب انقباض ديواره عروق برنده خون از گره هاي هموروئيدي و احتقان خون در آنها مي شوند. کارهاي سخت و طولاني، مصرف مستمر مشروبات الکلي و افراط در انجام عمل جنسي نيز موجب افزايش جريان خون شرياني به گره هاي هموروئيدي و ايجاد هموروئيد ميگردند. ايستادن و نشستن هاي طولاني، حاملگي و يبوست مزمن نيز از عوامل افزايش فشار در شبکه هاي هموروئيدي و احتقان خون در آن هستند.

نشانه هاي اصلي هموروئيد
از نظر روند و ظهور، اين بيماري به انواع زير تقسيم مي گردد:
ــ هموروئيد بدون نشانه مشخص
ــ هموروئيد حاد
ــ هموروئيد مزمن

نشانه هاي اوليه هموروئيد حاد عبارتند از :
ــ درد در مقعد و اطراف آن
ــ خارش
ــ خونريزي
درد از نشانه هاي اصلي و ثابت بيماري بوده، تقريبا در 40 % بيماران، بخصوص در هنگام دفع مدفوع مشاهده ميشود. حاشيه مقعد به علت التهاب مخاط راست روده و پوست به راحتي آسيب مي بيند. در موقع زور زدن، حرکت مدفوع در روده، انجام تنقيه و گاها مصرف شياف هاي آنتي هموروئيدي نيز مخاط راست روده به آساني آسيب ديده، ديوار پسين کانال مقعد ترک بر مي دارد.
در 35% موارد خونريزي به علت حرکت جرم سفت مدفوع در هنگام اجابت مزاج ميباشد. گره هاي خارج شده از مقعد در نتيجه اصطکاک با لباس و يا جا انداختن با دست، آسيب ديده، دچار خونريزي مي شوند.
سوزش و خارش مقعد و اطراف آن در نتيجه تاثير ترشحات غده مخاطي روده بزرگ بر اعصاب حسي اين منطقه مي باشد. در پي پايين افتادگي طولاني گره ها، کشيدگي اسفنکتر (ماهيچه تنگ کننده) مقعد کاهش يافته، گاز و مدفوع آبکي به گونه غير ارادي خارج مي گردند. اين روند موجب تحريک و التهاب مزمن پوست و گاها پوسته دادن لايه فوقاني آن مي شود.

عوارض
پرولاپس (پايين افتادگي هموروئيد از مقعد)، خونريزي و پيدايش کانونهاي نکروزي در گره هاي هموروئيد از جمله عوارض هموروئيد مي باشند. لخته شدگي گره هاي هموروئيد يکي از بدترين عوارض آن مي باشد. اين روند مي تواند به سياهرگهاي غشاء مخاط راست روده نيز گسترش يابد. تورم و التهاب ممکن است به ديواره خروجي راست روده، اسفنکتر مقعد، اطراف مقعد و حتا اعضاء تناسلي انتشار يابد. فشار بافت هاي ملتهب و ورم کرده به شاخه هاي متعدد عصب و پايانه هاي آنان موجب دردهاي شديد در مقعد و اطراف آن مي شود. بيمار قادر به نشستن و حرکت دلخواه نبوده، مجبور به دراز کشيدن اجباري مي شود. تب بيمار ممکن است به 5 / 37 تا 8 /38 درجه برسد.
آنمي فقر آهن نيز از جمله عوارض خونريزي مزمن هموروئيد مي باشد.


درمان و پيشگيري
درمان موضعي هموروئيد حاد
ــ شستن گره هاي پايين افتاده از کانال مقعد 3 تا 4 بار در روز با گرفتن دوش آب گرم
ــ در صورتي که نشانه هاي التهاب حاد وجود نداشته باشد بايد پس از چرب نمودن گره ها با امولسيون سنتوميسين يا روغن گياهي، آنها را با احتياط وارد مجراي راست روده کرد. اطراف مقعد را بايد با دستمال نرم، خشک و تميز پوشانده، براي نگه داشتن آن از مايوهاي T شکل استفاده کرد. هر بار بعد از توالت رفتن اين عمل بايد انجام گيرد.
ــ با شروع خونريزي بايد اطراف مقعد و گره هاي هموروئيدي را با گرفتن دوش آب گرم شسته، گره ها را با امولسيون سنتوميسين چرب نمود. 2 بار در روز از شياف هاي ضد هموروئيد استفاده کرد و با محلول فوراسيلين يا ريوانول اطراف مقعد را ضدعفوني و پانسمان نمود. درصورت خونريزي نبايد گره ها را وارد مجراي راست روده کرد چراکه اين عمل موجب آسيب ديدن بيشتر، خونريزي مجدد و عفوني شدن آنها مي گردد.

جراحي
افرادي تحت عمل جراحي قرار مي گيرند که دچار پايين افتادگي گره هاي هموروئيدي شده، در طي يکسال دچار ايجاد لخته شدگي حاد و خونريزي از گره هاي هموروئيد شده اند.

تزريق ماده اسکلروزان
تزريق الکل، محلول يد و اسيد فنول در گره هاي هموروئيدي موجب تغييرات تدريجي گره ها به بافت جوشگاهي مي شود.
گره زدن سفت گره هاي هموروئيد با نوار لاستيکي در افرادي که بخصوص به مواد اسکلروزان جواب نمي دهند موجب خشک شدن و افتادن بي درد گره مي شود.
تخريب با ليزر (Laser destruction )
نوربندايش ماوراء قرمز ( Infrared Photocoagulation )
بندايش الکتريکي (Electrocoagulation)
هدف از درمان کنسرواتيو رفع موقتي حدت بيماري، آماده کردن بيمار براي جراحي و دوره بعد از عمل بوده، شامل پرهيز درماني، جلوگيري از يبوست با استفاده از نرم کننده هاي مدفوع و ... مي باشد.

پيشگيري از عوارض هموروئيد
ــ تغذيه مناسب. خوردن غذاهاي فيبردار و اضافه نمودن 1 تا 2 قاشق غذاخوري پودر سبوس به غذا و يا حل آن در 80 اونس آب.
ــ جلوگيري از چاق شدن
ــ ورزش منظم
ــ داشتن شيوه فعال و پر تحرک زندگي
ــ مصرف متعادل مشروبات الکلي
ــ حمام نشسته در آب گرم
ــ پمادهاي بي حس کننده موضعي
ــ رعايت جدي بهداشت و نظافت فردي. به علت عدم رعايت نظافت شخصي، از هر 2 بيمار يکي از آنها دچار حدت بيماري مي شود. لازم به توجه است که در 1mm3 مدفوع انسان سالم در حدود 17 ميليون ميکروب وجود دارد. اگر بيمار بعد از توالت رفتن مقعد و اطراف آن را نشويد در حدود 3-4mm3 از جرم مدفوع در حاشيه مقعد مانده، موجب حدت دائم و رشد عفونت در آن مي شود.